Praca informacyjna kontrwywiadu cywilnego w drugiej połowie lat 80. XX wieku i transformacji ustrojowej w Polsce

Anna Grabowska-Siwiec

doi:10.34765/sp.0323.a13

Published: 2023-09-301

Vol. 76 No. 3 (2023)

Information work of civilian counterintelligence in the second half of the 1980s and the political transformation in Poland

Anna Grabowska-Siwiec

Społeczeństwo i Polityka

Section: Articles

https://doi.org/10.34765/sp.0323.a13

Abstract

The aim of the article is to present the information work of civilian counterintelligence – Department II of the Ministry of Internal Affairs in the second half of the 1980s and during the political transformation. A research hypothesis was formulated – the information work of counterintelligence was an important source of knowledge for decision-makers in power both at the end of the Polish People’s Republic (PRL) and at the beginning of the Third Polish Republic (III RP). The article uses the method of analysing documents found in the resources of the IPN archives and analogous reasoning regarding the period of the first months of the UOP’s activities. An important aspect of the presented analysis is the location of the subject matter and scope of information work of counterintelligence against the background of turbulent geopolitical events in the examined time period. The adopted methodology made it possible to identify: new topics not previously undertaken by counterintelligence, a new form of transmitted data, as well as attempts to adapt the forms of information work developed during the Polish People’s Republic to the needs of new decision-makers in the Third Polish Republic.

Keywords:

counterintelligence, information, decision-maker

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Grabowska-Siwiec, A. (2023). Information work of civilian counterintelligence in the second half of the 1980s and the political transformation in Poland. Społeczeństwo I Polityka, 76(3), 231–251. https://doi.org/10.34765/sp.0323.a13

Cited by / Share

References

Materiały administracyjne Gabinetu Ministra Spraw Wewnętrznych 1971 r.
Google Scholar

Załączniki do informacji dziennej 1985–1989.
Google Scholar

Informacje Departamentu II MSW 1985–1989.
Google Scholar

Departament II MSW – materiały dotyczące funkcjonowania Grupy Operacyjnej „Wisła”.
Google Scholar

Awłasewicz T. (2018), Łowcy szpiegów. Polskie służby kontra CIA, Czerwone i Czarne, Warszawa.
Google Scholar

Awłasewicz T. (2021), Niewidzialni. Największa tajemnica służb specjalnych PRL, Wydawnictwo Agora, Warszawa.
Google Scholar

Biała księga bezpieczeństwa narodowego RP (2013), https://archiwum2019-bip.mon.gov.pl/polityka-bezpieczenstwa/artykul/do-pobrania/biaa-ksiegabezpieczenstwa-narodowego-rp-10325479/ [dostęp: 01.09.2022].
Google Scholar

Chlasta G. (2014), Czterech. Brochowicz Miodowicz Niemczyk Sienkiewicz, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Google Scholar

Chmaj M., Żmigrodzki M. (1996), Wprowadzenie do teorii polityki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Dudek A. (2014), Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
Google Scholar

Encyklopedia PWN (2022), https://encyklopedia.pwn.pl/jaslo/kontrwywiad;4008844.html [dostęp: 15.08.2023].
Google Scholar

Galij-Skarbińska S. (2019), Model zmiany cywilnych służb specjalnych w Polsce w latach 1989–1990. Powstanie Urzędu Ochrony Państwa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Herman M. (2002).,Potęga wywiadu. Bellona, Warszawa.
Google Scholar

John T., Maguire M. (2007), Criminal intelligence and the National Inteligence Model, (w:) Newburn T., Williamson T., Wright A. (Eds.), Handbook of Criminal Investigation, Willan Publishing.
Google Scholar

Klub Paryski (2024), Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Klub-Paryski;3923086.html [dostęp: 15.08.2023].
Google Scholar

Komar M. (2009), Historia z konsekwencjami rozmawiają Krzysztof Kozłowski i Michał Komar, Świat Książki, Warszawa.
Google Scholar

Kontrwywiad (2022), Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/jaslo/kontrwywiad;4008844.html [dostęp: 01.09.2022].
Google Scholar

Kowal P. (2012), Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986–1989, Instytut Studiów Politycznych PAN, IPN, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
Google Scholar

Laskowski D. (2017), Polskie służby specjalne, Fundacja na rzecz Czystej Energii, Poznań.
Google Scholar

Minkina M. (2014), Sztuka wywiadu w państwie współczesnym, Belona, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa.
Google Scholar

Pacek B. (2013), Osobowościowe uwarunkowania efektywności oficerów kontrwywiadu, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa.
Google Scholar

Piecuch H. (1992), Wojciech Jaruzelski tego nigdy nie powie. Mówi były szef wywiadu i kontrwywiadu, pierwszy zastępca Ministra Spraw Wewnętrznych generał dywizji Władysław Pożoga, Agencja Reporter, Warszawa.
Google Scholar

Pleskot P. (2013), Dyplomata czyli szpieg? Działalność służb kontrwywiadowczych PRL wobec zachodnich placówek dyplomatycznych w Warszawie, IPN KŚZPNP, Warszawa.
Google Scholar

Słoń M., Wójcik S. (2020), Tajemnice wywiadu wewnętrznego, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa.
Google Scholar

Tarnowski P. (2022), Długa spłata długów PRL, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/edukatorekonomiczny/1531277,1,dluga-splata-dlugowprl.read [dostep: 15.04.2022].
Google Scholar

Ustawa... (1990). Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz.U. 1990 Nr 30 poz. 180), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19900300180 [dostęp: 15.08.2023].
Google Scholar

Zalewski S. (2005), Służby specjalne w państwie demokratycznym, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa.
Google Scholar

Żebrowski A. (2005), Ewolucja polskich służb specjalnych. Wybrane obszary walki informacyjnej (wywiad i kontrwywiad w latach 1989–2003), Wydawnictwo Abrys, Kraków.
Google Scholar

Żebrowski A. (2010), Wywiad i kontrwywiad XXI wieku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie, Lublin.
Google Scholar